Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua bán chứng khoán, đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn cho doanh nghiệp và tạo cơ hội đầu tư cho công chúng. Hiểu rõ về khái niệm này là bước đầu tiên để nắm bắt kiến thức cơ bản về thị trường tài chính.
1. Thị Trường Chứng Khoán Là Gì?
Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính khác. Đây là một phần quan trọng của nền kinh tế, giúp huy động vốn cho doanh nghiệp và tạo ra cơ hội đầu tư cho cá nhân cũng như tổ chức.
Trên thị trường chứng khoán, giá cả chứng khoán được xác định thông qua sự tương tác giữa cung và cầu. Khi một công ty muốn huy động vốn, họ có thể phát hành cổ phiếu ra công chúng thông qua thị trường này. Nhà đầu tư mua cổ phiếu sẽ trở thành cổ đông của công ty và có quyền nhận cổ tức hoặc lợi nhuận từ sự tăng giá của cổ phiếu.
2. Vai Trò Của Thị Trường Chứng Khoán
Thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế thông qua các chức năng sau:
Huy động vốn cho doanh nghiệp: Thông qua việc phát hành cổ phiếu và trái phiếu, các doanh nghiệp có thể huy động vốn để mở rộng quy mô sản xuất, nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, hoặc thanh toán nợ.
Tạo kênh đầu tư cho công chúng: Thị trường chứng khoán cung cấp một kênh đầu tư giúp nhà đầu tư có cơ hội gia tăng tài sản thông qua việc mua bán cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính khác.
Đánh giá sức khỏe nền kinh tế: Chỉ số chứng khoán là một trong những chỉ báo kinh tế quan trọng, phản ánh niềm tin của nhà đầu tư vào nền kinh tế. Khi chỉ số chứng khoán tăng, điều này thường cho thấy một nền kinh tế đang phát triển tốt và ngược lại.
Thúc đẩy tính minh bạch và quản trị doanh nghiệp: Việc niêm yết trên thị trường chứng khoán đòi hỏi các công ty phải công khai thông tin tài chính, qua đó nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản trị doanh nghiệp.
3. Lịch Sử Phát Triển Của Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam
Thị trường chứng khoán Việt Nam bắt đầu từ cuối thế kỷ 20, phát triển mạnh mẽ qua nhiều giai đoạn:
- Ngày 28/11/1996: Ủy ban chứng khoán nhà nước được thành lập.
- Ngày 11/07/1998: Ngày khai sinh của thị trường chứng khoán Việt nam. Đồng thời thành lập trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh – HOSTC.
- Ngày 28/07/2000: Thị trường chứng khoán chính thức vào hoạt động với phiên giao dịch đầu tiên với 2 cổ phiếu REE và SAM. Thời điểm này một tuần chỉ có 2 phiên giao dịch.
- Năm 2005: Trung tâm lưu ký Việt Nam (VSD) được thành lập. Cũng trong năm đó, ngày 08/03/2005 khai trương Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội (Tiền thân của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội – HNX).
- Ngày 19/11/2007: Thời gian giao dịch trên HNX được mở rộng từ 8 giờ 30 đến 11 giờ, thay vì từ 9 giờ đến 11 giờ.
- Ngày 24/06/2009: Chính thức vận hành sàn Upcom.
- Ngày 06/02/2012: Ra mắt chỉ số VN30.
- Ngày 04/09/2012: Thời gian thanh toán được rút ngắn từ T+4 xuống T+3.
- Ngày 15/01/2013: Điều chỉnh biên độ giao dịch HOSE +/- 7%, HNX +/- 10%.
- Ngày 22/07/2013: HOSE kéo dài thời gian giao dịch đến 15 giờ.
- Ngày 29/07/2013: HNX kéo dài thời gian giao dịch đến 15 giờ đồng thời bổ sung các loại lệnh mới (ATC, lệch thị trường).
- Ngày 01/07/2015: Upcom điều chỉnh biên độ giao dịch từ +/- 10% lên +/- 15%.
- Ngày 01/01/2016: Rút ngắn thời gian thanh toán từ T+3 xuống T+2.
- Ngày 01/07/2016: Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán hoạt động dựa trên các nguyên tắc:
- Chỉ mua chứng khoán khi được sự bảo lãnh thanh toán của ngân hàng lưu ký.
- Các giao dịch mua bán đảm bảo hoàn thành trong ngày.
- Giao dịch mua/bán cổ phiếu quỹ tuân theo quy định quản lý chặt chẽ của cơ quan quản lý.
Lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam từ khi xuất hiện đến nay đã trải qua quá trình liên tục cải tiến và phát triển để hoạt động diễn ra hiệu quả nhất. Xuất phát từ việc đáp ứng nhu cầu về nguồn vốn dài hạn của nền kinh tế, chứng năng của thị trường chứng khoán là nhằm huy động vốn của toàn xã hội phục vụ các mục tiêu kinh tế.
Sự ra đời của thị trường chứng khoán đã giải quyết vấn đề phân bổ nguồn vốn không hiệu quả khi hệ thống ngân hàng là nơi duy nhất cung cấp vốn cho nhu cầu của xã hội.
Bài viết khác: Quy định về kích thước biển quảng cáo theo quy định của pháp luật mới nhất
4. Các Tổ Chức Và Thành Phần Chính Trên Thị Trường Chứng Khoán
Thị trường chứng khoán Việt Nam bao gồm nhiều tổ chức và thành phần quan trọng, mỗi tổ chức đóng một vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự hoạt động và phát triển của thị trường. Dưới đây là những thành phần chính:
- Sở Giao dịch Chứng khoán (HoSE, HNX): Đây là nơi diễn ra các hoạt động giao dịch chứng khoán, cung cấp nền tảng để các doanh nghiệp niêm yết cổ phiếu và nhà đầu tư thực hiện mua bán. HoSE tập trung các doanh nghiệp lớn, trong khi HNX hướng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC): Cơ quan quản lý nhà nước có nhiệm vụ giám sát và điều chỉnh các hoạt động trên thị trường chứng khoán, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
- Các công ty chứng khoán: Là các tổ chức trung gian giúp thực hiện các giao dịch mua bán chứng khoán giữa nhà đầu tư và thị trường. Họ cũng cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư, quản lý tài sản và các dịch vụ tài chính khác.
- Các nhà đầu tư: Bao gồm nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, đóng vai trò là người mua và bán chứng khoán trên thị trường. Sự tham gia của họ quyết định tính thanh khoản và sự biến động của thị trường.
- Các quỹ đầu tư: Quỹ đầu tư là các tổ chức chuyên nghiệp quản lý vốn của các nhà đầu tư để đầu tư vào thị trường chứng khoán, qua đó giúp đa dạng hóa rủi ro và tạo ra cơ hội sinh lời ổn định.
Thị trường chứng khoán Việt Nam là một kênh quan trọng để huy động vốn và tạo cơ hội đầu tư. Hiểu biết về thị trường này, từ các khái niệm cơ bản đến lịch sử phát triển và các thành phần chính, sẽ giúp sinh viên ngành Luật có cái nhìn toàn diện và chuẩn bị tốt hơn khi tham gia vào lĩnh vực này.